Leki na cukrzycę powodują raka? Zbadano, które zwiększają ryzyko, a które chronią diabetyków przed rozwojem niektórych nowotworów

Cukrzyca typu 2 to choroba metaboliczna diagnozowana obecnie coraz częściej. Szacuje się, że do 2030 roku na świecie cierpieć na nią będzie prawie 440 mln osób poniżej 80. roku życia. Konsekwencją schorzenia są liczne powikłania i zwiększona śmiertelność pacjentów.

Osoby chore na cukrzycę typu 2 są bardziej narażone na rozwój raka prawdopodobnie z związku z występowaniem podobnych czynników rozwoju tych chorób. Należą do nich zwłaszcza złe nawyki związane ze stylem życia, do których zalicza się palenie tytoniu, brak odpowiedniej ilości ruchu, nadwagę i kiepską jakość diety. Przyczyniają się do nasilonego stanu zapalnego w organizmie oraz wysokiego poziomu glukozy i insuliny we krwi. Wykazano też jednak, że zagrożenie nowotworami rośnie także w przypadku przyjmowania konkretnych grup leków przeciwcukrzycowych.

Sprawdź: GIF ostrzega: sfałszowane leki na cukrzycę i odchudzanie

By sprawdzić to ryzyko w odniesieniu do poszczególnych substancji czynnych, naukowcy z Uniwersytetu Kolumbii Brytyjskiej w Vancouver dokonali analizy wyników poświęconych im badań z ostatniej dekady, w wyniki swoich poszukiwań upublicznili 22 czerwca 2023 r. na łamach „Scientific Reports”.

W przeglądzie uwzględniono 92 badania, z czego większość (64) stanowiły badania kohortowe. Trzy z nich były randomizowanymi kontrolowanymi badaniami klinicznymi (RCT), natomiast pozostałe to badania kliniczno-kontrolne. Jedynie w przypadku RCT występowało wysokie ryzyko błędu. Najwięcej danych dotyczyło raka jelita grubego i trzustki. W badaniach kohortowych najwięcej uwagi poświęcono nowotworom piersi i płuc. Większość prac nad rakiem piersi, prostaty i trzustki przeprowadzono w populacjach zachodnich, natomiast rak płuc, wątroby i jelita był badany również w Azji.

Czytaj też: Myśli samobójcze i samokaleczenia po lekach na cukrzycę i odchudzanie

Podczas gdy wcześniejsze badania skupiały się na związkach jednej klasy leków z rozwojem raka w różnych lokalizacjach lub wszystkich leków na ogólne ryzyko jego rozwoju, aktualny przegląd zaprojektowano w inny sposób. Dzięki temu zebrano dowody na zależność między stosowanymi lekami przeciwcukrzycowymi i ryzykiem rozwoju wielu różnych typów raka w rozmaitych miejscach ciała. Uwagę skupiono głównie nowotworach piersi, płuc, wątroby, trzustki i jelita grubego.

W analizie badań uwzględniono sześć grup leków. Znalazły się wśród nich:

• biguanidy,
• leki inkretynowe (analogi GLP-1 i inhibitory DPP-4, czyli gliptyny),
• inhibitory alfa-glukozydazy jelitowej (AGI), takie jak m.in. akarboza,
• leki zwiększające wydzielanie insuliny, takie jak pochodne sulfonylomocznika czy glinidy,
• tiazolidynediony (TZD, glitazony),
• insuliny.

Jak ustalili naukowcy:

• Osoby przyjmujące biguanidy najrzadziej chorowały na raka jelita grubego (ryzyko mniejsze o 45 proc.) oraz raka wątroby (zagrożenie mniejsze o 15 proc.). Jednak w samych badaniach kohortowych stwierdzono jednocześnie większe prawdopodobieństwo rozwoju raka trzustki – aż o 25 proc. Leki te regulują energię i metabolizm komórkowy, zmniejszając poziom stresu oksydacyjnego, stanu zapalnego, zaplanowanej śmierci komórkowej (apoptozy) i odkładanie się tkanki tłuszczowej.
• Pacjenci stosujące tiazolidynediony o 15 proc. rzadziej chorowali na raka piersi i wątroby oraz o 44 proc. rzadziej na raka płuc. Leki z tej klasy ograniczają podziały komórek nowotworowych piersi, nasilają ich zaprogramowaną śmierć i zmniejszają powstawanie nowych naczyń krwionośnych, zaopatrujących guzy. W wątrobie zwiększają nasilanie białka p27Kip1, co ogranicza wzrost komórek rakowych.
• Chorzy leczący się insuliną o 25 proc. rzadziej zapadali na raka prostaty i stwierdzano wśród nich o 10 proc. mniej przypadków raka piersi. Niestety, towarzyszył temu drastyczny wzrost zagrożenie powstaniem raka trzustki (o 240 procent!), oraz o 74 proc. częstsze przypadki rozwoju raka wątroby. Wzrost zachorowań na raka wątroby zaobserwowano to jednak tylko w populacji zachodniej (w tej grupie wynosił 250 proc.). U pacjentów z cukrzycową insulinoopornością poziom tego hormon jest wysoki we wrotnym układzie krążenia, w ramach którego krew z żołądka, jelit, trzustki i śledziony dopływa do wątroby. Przy ekspozycji na insulinę nowotwory trzustki mogą rosnąć szybciej, jednak sama ciężka cukrzyca jest czynnikiem rozwoju tego rodzaju raka.
• Leki zwiększające wydzielanie insuliny zwiększały częstotliwość występowania raka trzustki o 26 proc. W badaniach kohortowych, ale nie w kliniczno-kontrolnych, obserwowano też więcej przypadków raka jelita grubego (o 20 proc). Środki z tej grupy zwiększają wydzielanie insuliny przez trzustkę, podnosząc też stężenie insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1). Prowadzi to do nasilenia się podziałów komórkowych, co może sprzyjać rozwojowi nowotworów trzustki.

W badaniu wykazano, że stosowanie insuliny i leków zwiększających wydzielanie tego hormonu wiąże się z podniesionym ryzykiem zdiagnozowania raka trzustki. Wyniki sugerują, że należałoby rozważyć potencjalne szkody z terapii insuliną u pacjentów szczególnie narażonych na rozwój raka wątroby czy trzustki w związku z rodzinną historią choroby lub innymi czynnikami ryzyka jej rozwoju.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Zdrowia codziennie. Obserwuj StronaZdrowia.pl!

Niskie potencjalne ryzyko rozwoju niektórych typów raka lub jego brak dotyczył natomiast leczenia z zastosowaniem biguanidów i tiazolidynedionów. Wykazano też jednak różnice regionalne i rozbieżności w projekcie badań. Istotne mogą być ponadto inne czynniki, np. różnice w stosowanych dietach i odżywieniu populacji.

Źródło: The effect of diabetes medications on the risk of developing cancer News Medical