Raport NIK o szpitalu w Zduńskiej Woli. Jak traktowano pacjentki po urodzeniu martwego dziecka?

Szpital w Zduńskiej Woli martwo urodzone dzieci oraz poronione płody traktował jak odpady medyczne. Wprowadzał też pacjentki w błąd co do możliwości ich pochówku - to najdrastyczniejsze ustalenia z kontroli, jaką przeprowadziła w szpitalach w Polsce Najwyższa Izba Kontroli.

Kontrolą zostały objęte lata 2017 - 2020. Przeprowadzono ją w 35 szpitalach z terenu województw: kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, podkarpackiego, świętokrzyskiego oraz zachodniopomorskiego.

Najwyższa Izba Kontroli dokonała oceny szpitali oraz opieki nad pacjentkami w przypadku poronienia lub urodzenia martwego dziecka. Oceniano jak placówki postępowały z matkami, a także co działo się z płodami.

Kontrola wykazała w wielu placówkach niedopuszczalne praktyki. Także Zduńskowolski szpital powiatowy znalazł się w gronie tych, którym kontrolerzy mieli wiele do zarzucenia.

Ogólna ocena NIK dotycząca szpitali wskazuje, że w objętych kontrolą szpitalach pacjentkom, które poroniły, urodziły martwe dziecko lub których dziecko zmarło tuż po porodzie, nie zapewniono prawidłowej i wystarczającej opieki. Wynikało to z wadliwej organizacji procesu udzielania świadczeń oraz z nieprzestrzegania obowiązujących
uregulowań, w tym standardów opieki okołoporodowej.

Często opieka nad pacjentkami doświadczającymi tych szczególnych sytuacji, ograniczała się do udzielenia niezbędnej pomocy medycznej, nie zapewniała natomiast szerszego wsparcia zagwarantowanego obowiązującymi przepisami prawa.

Dokumentacja medyczna pacjentek ponad połowy skontrolowanych szpitali (57%) była prowadzona nierzetelnie, bowiem nie pozwalała na ustalenie, czy świadczenia zostały im udzielone zgodnie ze wszystkimi standardami.

Podczas kontroli w siedmiu podmiotach ustalono, że pacjentkom doświadczającym
straty dziecka nie zapewniono wystarczającej pomocy psychologicznej. Było to spowodowane brakiem możliwości skorzystania z takiej konsultacji w weekendy, święta i dni wolne od pracy. W jednym szpitalu, niewielki wymiar czasu pracy psychologów uniemożliwiał udzielenie wsparcia nie tylko w weekendy, święta i dni wolne od pracy, ale także w dni robocze.

W 28 skontrolowanych jednostkach w dokumentacji medycznej nie odnotowywano, czy pacjentka została poinformowana o możliwości skorzystania z konsultacji psychologa oraz czy odmówiła takiego wsparcia.

W ponad połowie jednostek stwierdzono nieprawidłowości dotyczące postępowania ze zwłokami dzieci martwo urodzonych oraz poronionych. Proces ten był nierzetelnie dokumentowany, a stosowane wzory dokumentów potwierdzających decyzje pacjentek o skorzystaniu lub rezygnacji z prawa do pochówku dziecka, mogły wprowadzać w błąd i w konsekwencji uniemożliwiać pochówek.

Sześć szpitali przekazywało zwłoki dzieci do badań histopatologicznych podmiotom zewnętrznym, bez zastrzeżenia obowiązku ich zwrotu, co uniemożliwiało ich pochowanie, a w połowie analizowanych przypadków doprowadziło do utylizacji ciał na zlecenie podmiotów wykonujących badania.

W dwóch szpitalach zwłoki dzieci martwo urodzonych kwalifikowano jako odpady medyczne i przekazywano do utylizacji. Wśród nich także szpital w Zduńskiej Woli.

Sytuacje, w których ciała dzieci poronionych lub martwo urodzonych zostały potraktowane jak odpady medyczne przez sam szpital i następnie zutylizowane, stwierdzono w Artmedik w Jędrzejowie oraz w Zduńskowolskim Szpitalu Powiatowym.

Tymczasem, jak zauważa NIK szpital jest zobowiązany do należytego przygotowania zwłok poprzez ich umycie i okrycie, z zachowaniem godności należnej osobie zmarłej, w celu ich wydania osobie lub instytucji uprawnionej do ich pochowania.

- W konsekwencji takiego postępowania uniemożliwiono dokonanie pochówku zwłok przez właściwą gminę. Utylizacja odpadów medycznych dokonywana przez wyspecjalizowany podmiot nie jest tożsama ze spopieleniem zwłok, o którym mowa w rozporządzeniu w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi - piszą kontrolerzy NIK w raporcie.

Z raportu NIK:Do 2018 r. w Zduńskowolskim Szpitalu Powiatowym nie wprowadzono procedury, określającej sposób postępowania ze szczątkami dzieci po poronieniach. Jak wyjaśnili dyrektor i zastępca dyrektora szpitala, przed wprowadzeniem procedury postępowania w przypadku martwego urodzenia/ poronienia, płody z Zakładu Patomorfologii przekazywane były do utylizacji firmie zewnętrznej, z którą Szpital miał podpisaną umowę na odbiór, transport i utylizację odpadów medycznych. Zgodnie z obowiązującą od 1 stycznia 2018 r. procedurą postępowania, każde dziecko martwo urodzone, które zostaje pozostawione przez matkę oraz materiał po poronieniu, w którym nie stwierdzono w preparacie histopatologicznym tkanek płodu, podlega pochówkowi organizowanemu przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Zduńskiej Woli (MOPS). Zarząd Szpitala był zobowiązany dwa razy w roku informować pisemnie MOPS o potrzebie przekazania do pochowania dzieci martwo urodzonych oraz materiału po poronieniu, w którym nie stwierdzono w preparacie histopatologicznym tkanek płodu. Do informacji należało dołączyć wykaz dzieci martwo urodzonych oraz wykaz materiałów po poronieniu. Prezydent Miasta Zduńska Wola poinformował, że porozumienie dotyczące organizacji pochówku dzieci martwo urodzonych oraz materiału po poronieniu zostało uregulowane uchwałą Rady Miejskiej nr XVII/316/19 z dnia 19 grudnia 2019 r. Dyrektor szpitala wyjaśnił, że w okresie poprzedzającym podjęcie przez Radę Miasta tej uchwały, szpital uzgadniał te kwestie z urzędem miasta, co w końcu doprowadziło do jej uchwalenia. Przed podjęciem uchwały pomiędzy szpitalem i urzędem miasta istniało nieformalne porozumienie dotyczące organizowania pochówków, które strony konsekwentnie realizowały. Jak wynika z ustaleń kontroli, do dnia przyjęcia uchwały, pomimo ustnego porozumienia, o którym wyjaśnił dyrektor szpitala, szczątki ciał dzieci 15 pacjentek, które zrzekły się prawa do pochówku, zostały przekazane do firmy zewnętrznej w celu utylizacji. Takie postępowanie szpitala nie tylko naruszało obowiązujące przepisy prawa dotyczące postępowania ze zwłokami, ale też wprowadzało w błąd pacjentki, które – zgodnie z wprowadzoną procedurą postępowania w przypadku martwego urodzenia/poronienia – otrzymywały do podpisu oświadczenie dotyczące decyzji w sprawie pochówku lub kremacji płodu, podczas gdy faktycznie zwłoki podlegały utylizacji.

Z przepisów prawa wynika, że rodzice mają prawo do pochówku dziecka, bez względu na czas trwania ciąży. Zgodnie bowiem z rozporządzeniem w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży.

Polska oraz cała Europa leżą w strefie, w której wskaźnik martwych urodzeń
nie przekracza sześciu zgonów na 1000 porodów.

W Polsce ten wskaźnik wynosi nieco ponad trzy martwe urodzenia na 1000 porodów, podobnie jak w Belgii, Francji czy na Węgrzech. Lepsza sytuacja ma miejsce w Czechach, Niemczech, Szwecji, Norwegii oraz Finlandii.

Tym niemniej, wciąż ok. 1700 Polek rocznie rodzi martwe dzieci i jest to zawsze ogromna rodzinna tragedia.

Szanowni Państwo,
Mając na względzie doniesienia medialne dotyczące raportu Najwyższej Izby Kontroli „Opieka nad pacjentkami w przypadkach poronień i martwych dzieci” pragnę podkreślić, że obowiązujące uregulowania, w tym standardy opieki okołoporodowej, stanowią podstawę działalności Oddziału Ginekologiczno - Położniczego Zduńskowolskiego Szpitala Powiatowego. Pragniemy przeprosić pacjentów, którzy pomimo wdrożonych zasad postępowania, poczuli się urażeni działaniami szpitala.
Zapewniamy, że pacjentki dotknięte tzw. niepowodzeniem położniczym otaczamy szczególną troską, na którą składa się również wsparcie psychologiczne, o czym każdorazowo pacjentki są informowane. W przypadku każdej decyzji pacjentki w tej kwestii, wszelkie procedury są przez Szpital realizowane z najwyższą starannością. Wszystkie pacjentki, były i są poinformowane o możliwości pochówku i miały możliwość skorzystania z przysługującego im prawa.
W szpitalu powiatowym w Zduńskiej Woli dokładamy wszelkich starań, aby każda nasza pacjentka podczas pobytu na Oddziale Ginekologiczno-Położniczym czuła się zaopiekowana i bezpieczna. Do każdej z nich podchodzimy w sposób indywidualny, wspólnie nakreślając oczekiwania oraz potrzeby pacjentki. Każda z pacjentek ma również możliwość skorzystania z porady psychologa zatrudnionego przez Szpital, o czym każdorazowo informujemy.
Pragniemy podkreślić, że pracownicy Zduńskowolskiego Szpitala Powiatowego robią wszystko co w ich mocy, aby wykonywać swoje obowiązki na najwyższym poziomie i z należytą sumiennością.
Zduńska Wola, dnia 18 lutego 2021r.